2024 Gümrük Vergisi Nedir, Hangi Ürünlerde Uygulanır?

Gümrük Vergisi nedir, gümrük vergisi çeşitleri nelerdir, hangi ürünlerden gümrük vergisi alınır, gümrük vergisi nereye ödenir sorularının cevabı bu makalede. Son zamanlarda gümrük vergisi nedir, hangi ürünlerde uygulanır soruları sıklıkla araştırılan konular arasında yer alır.

Gümrük vergileri, Gümrük Kanunu içinde ifade edilen ve ihracat ya da ithalat işlemleri sırasında Türkiye gümrük sınırları kapsamında bütün ürünlere uygulanmakta olan bir vergi uygulamasıdır. İhracat ve ithalat işlemlerinin hepsinde, ürün çeşitlerine göre bütün eşyalara uygulanan vergi oranı, bu kanun çerçevesinde belirlenir. Gümrük Kanunu’nda yer alan 3/8’nci maddesi kararına göre doğrudan gümrük vergisi ile vergi oranını açıklar ve vergi tahsil oranını kapsar.

Avrupa Birliği ülkelerine ait olan ve direkt olarak gelen ürüne gümrükte yüzde 18, diğer ülke tarafından gelmekte olan ürünlere ise yüzde 20 oranında vergi uygulanır. Kitap veya benzeri basılı ürünler için gümrük vergisi yoktur. Bu değişiklik 1 Mayıs 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bununla beraber ABD’den ve Çin’den gelmekte olan eşyalar için vergi %20’den %30’a çıktı. Avrupa birliği ülkeleri kapsamında bulunan ürünlerin gümrük vergisinde değişiklik olmadı. Yüzde 18 olarak devam ediyor. Serbest dolaşıma sokulacak olan eşyalarda ise bu oran yüzde 18 civarındadır.

4458 sayılı gümrük kanunundaki madde 1- Bu kanunun amacı Türkiye Cumhuriyetine girmekte ve çıkmakta olan taşıtlar ile eşyaya uygulanmakta olan gümrük kurallarını belirler. Madde 2- Türkiye Cumhuriyeti gümrük Bölgesi, bu cumhuriyetin bütün toprağını kapsar. Söz konusu eşyaya uygulanan gümrük vergiside bu kapsamda yer alır.

Gümrük vergisi nedir?

Gümrük vergi oranları, aralarında ithalat ve ihracat ilişkisi olan ülkelerin faaliyetlerinden ortaya çıkar. Hem ihracatı hem de ithalatı yapmakta olan tarafı alakadar eder. Bu vergiyi hizmet ya da ürünün girdiği ülke alır. Vergiyi meydana getiren yurt dışından ürün almaktır.

Yani yurt dışından ürün almakta olan tarafça ödenmesi gereklidir. Gümrük vergisine ait olan kanun tüm ülkelerde bulunur. Ülkemizde ise 4458 sayılı Gümrük Kanunu çerçevesinde düzenlenir. Gümrük vergisi kanununa ekli iv sayılı listede yer alan eşya olması gereklidir.

Gümrük vergisi çeşitleri nelerdir?

İthalat esnasında gümrük vergisi, vergileri şeklinde çoğul kullanılır. Bunun nedeni ithalatta pek çok vergi bulunur. Gümrük vergisi çeşitleri şunlardır;

• Gümrük Vergisi,
• Katma Değer Vergisi,
• İlave Gümrük Vergisi,
• Dampinge Karşı Vergi – Telafi Edici Vergi,
• Özel Tüketim Vergisi
• Tek ve Maktu Vergi,
• Tütün Fonu,
• Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu,
• Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi,
• Çevre Katkı Payı,
• Toplu Konut Fonu,
• TRT Bandrol Ücreti,
• Ek Fon,
• Ek Mali Yükümlülük.

İlave gümrük vergisi 

24 Şubat 2022 tarihinden itibaren Resmi Gazete’de bulunan 5207 sayılı kararla ithalatta İlave Gümrük Vergisi ile ilgili değişiklik yapılmasına karar verildi. Sanayi ürünleriyle ilgili olarak % 1,9 ile % 30 arasında İlave Gümrük Vergisi öngörüldü. 2 ve 3 numaralı işlenmiş tarım ürününün bulunduğu ekte ise 16 ve 94 ürün yer alır.

Bu ürünler için oranlara ilave gümrük vergileriyse %  4,3 ile % 20 arasındadır. Geri gelen eşyada da ilave gümrük vergisi alınır. Bunun dışında kalan eşyalarda gümrük vergisi farklıdır.

Gümrük kanununun ilgili maddesine göre geri gelen ve işlem görmüş olan ürünlere de ilave gümrük vergisi uygulanır. Aynı hüküm tekrar ihracı yapılmakta olan işlem görmüş ürünler hakkında da uygulanır.

Katma değer vergisi

KDVK’nın 21’inci maddesinde ithalat esnasında ödenen tüm vergilerin, harç, resim ve payların ithalde alınmakta olan KDV’nin matrahına ait olduğunu hükme bağlar. Buna göre gümrük vergisi KDV’nin matrahına dahildir.

KDV uygulaması, Katma Değer Vergisi birinci maddesi uyarınca bütün hizmet ve mal ithalatının konusunu meydana getirir. 8’inci maddesine göre mal ve hizmet ithalinde, transit taşımada geçiş ile gümrük işlemlerine tabi olanlar Katma Değer Vergisi’nin mükellefidir.

Katma Değer Vergisi oranları, 30.12.2007’de Resmi gazetede yayınlandı. Bu kanunun 21(c) bendine göre tescil tarihine dek yapılmakta olan giderlerden vergi kapsamına alınmayanlar ithalatta Katma Değer Vergisi matrahına konu edilir.

Özel tüketim vergisi

Özel Tüketim Vergisi çerçevesinde sayılmakta olan ürün ve mallar şöyledir;

• Lüks taşıtlar,
• Yağ türevli ürünler,
• Alkol,
• Kürk,
• Tütün,
• Akaryakıt,
• Mücevher,
• Kahverengi/beyaz eşya.

Özel Tüketim Vergisi dahil olmayan ve gümrükten geçmeyen eşya lüks eşya kategorisinde değildir.

Dampinge karşı vergi – telafi edici vergi 

Gümrük vergileri içinde iki değişik vergi vardır. Bir tanesi Dampinge Karşı Vergi ve bir diğeri ise Telafi Edici Vergi şeklindedir. Telafi Edici Vergi’de, işleme izin belgesi kullanılır. Bir üçüncü ülkeden ithal edilmekte olan hammaddelerin ödenmeyen vergisinin ispatı olarak STA, AB, EFTA ve PAAMK ülkelerine ihracı esnasında ödenmesi gerekli olan vergidir.

Dampinge Karşı Vergi ise bazen yurtdışı firmalarının ihracatı çoğaltma ve haksız rekabetin ortaya çıkmasını sağlamak için ülkemize yapılan ihracatlara özel uygulanmakta olan indirime karşı alınan vergidir.

Tek ve maktu vergi 

Tek ve Maktu Vergi, hızlı kargo ve posta yoluyla gelmekte olan gönderi başına 22 Avro’yu geçmekte olan ürünlerle yolcu beraberinde bulunan ürünler hakkında her yolcu için 430 Avro’yu, 15 yaş altı için 150 Avro’yu geçebilmesi durumunda; eşyaların değeri üstünden; Avrupa Birliği’nden gelenler için yüzde 18, öbür ülkeler için yüzde 20 oranında ödenir. Tek ve Maktu Vergi, basılı yayın ve kitaplar için yüzde 8 oranında tahsil edilir.

Sübvansiyona karşı telafi edici vergi 

İki çeşit telafi edici olan vergi vardır. Bunlardan ilki Dahilde İşleme Rejimi (DİR) çerçevesinde üçüncü ülke ürününün AB ülkelerine ya da serbest ticaret anlaşması olan ülkelere ihracatı esnasında ortaya çıkan Telafi Edici Vergi’dir. Diğeri ise Sübvansiyona Karşı Telafi Edici Vergi’dir. Bu iki vergi 3577 Sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun’a dayanır. 

Kaynak kullanımını destekleme fonu 

Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu’nda vergi sözcüğü geçmez. Ama bu da bir vergidir. KKDF, vadeli olan mal ithalatında ve kredi kullanıldığında ortaya çıkar. KKDF, ithal edilmekte olan mal bedeli maliyetine eklenir. Mal tutarının ithalattan önce ödendiği durumda KKDF olmaz.

Tütün fonu 

Tütün Fonu, 3291 sayılı Kanunla tütünün desteklenmesi için 3 Haziran 1986 tarihinde ihdas edildi. Tütün fonunun meydana getirilmesi için ithal tütün mamulleri ve tütüne ek bir yük getirip yerli tütüne koruma sağladı.

Aynı zamanda da elde edilmekte olan gelir ile tütün sektörünün ve tütün yetiştiricisinin gelişimine hizmet etti. 536 sayılı Kararla 0.12.2018 tarihinde tütün fonu sıfıra indirildi. Plana bağlı bir şekilde kaldırılan fon 2019 yılının başında tamamen kalktı.

Toplu konut fonu

Toplu Konut Fonu,  İthalat Rejim Kararı’na ekli olan balık ve diğer su ürünleri ile işlenmiş tarım ürünlerinden alınmakta olan fon tutarıdır. Toplu Konut Fonu ödeme yoluyla ithal edilmekte olan ürünler gümrük yükümlülüğünün olduğu zamanda geçerli olan oran ve miktarda fona tabi olur. Ama Gümrük Kanunu 167 kapsamında gümrük vergisinden muaf olan ithalat fona ait değildir.

Çevre katkı payı 

Çevre koruması için kontrol altında olan atıklar İthalat Denetimi Tebliği kapsamında olduklarından; ithaline izin verilmekte olan atıkların CIF bedelinin yüzde 1 oranında alınmakta olan kısmı Çevre Katkı Payı’dır.

TRT bandrol ücreti 

Piyasada fiyatı 10.000 Türk Lirası olan bir telefonun Türkiye Radyo Televizyon (TRT) Bandrol Ücreti 200 Türk Lirası arttı. Bunun vergisinden sonra satışına yansıması 345 Türk Lirası oldu. 26 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile elektronik cihazdan alınmakta olan TRT Bandrol Vergisi çoğaltıldı.

Ek mali yükümlülük 

Anayasanın ilgili maddesi kapsamında dış ticaret işlemlerinde uygulanmakta olan bütün vergi, resim ve harç gibi mali yükümlülüğe ilave olarak alınmakta olan vergi, fon, kesinti ya da paylar Ek Mali Yükümlülük şeklinde isimlendirilir.

Gümrük vergisi nereye ödenir?

Gümrük vergileri kamu saymanlıkları ve ticari bankalar aracılığı ile ödenir.

Gümrük vergisi nasıl hesaplanır?

Gümrük Vergisi ticari işlemler için gümrük tarifesi kapsamında ithalatta CIF Kıymet (Uluslararası taşıma ücreti +sigorta + eşya bedeli) üstünden hesaplanır.

Gümrük vergisi oranları nedir?

Avrupa birliği ülkelerinden doğrudan ülkeye gelen ürünlere gümrükte yüzde 18, öbür ülkelerden gelen ürünlerde ise yüzde 20 oranındadır. Basılı yayın ve kitapta vergi bulunmaz.

Hangi ürünlerden gümrük vergisi alınır?

Basılı yayınlar ve kitap gümrük vergisine tabi değildir. Ticari amaç çerçevesinde alınmadığı takdirde vergiye dahil olmaz. Aynı zamanda kanunda belirtilmekte olan sınırın dışında olan ürünlerde vergiye tabi değildir. Gümrük vergisi alınan ürünler şu şekildedir;

• Parfüm,
• saç spreyi,
• Güneş kremi,
• Klima,
• Havyar,
• Dondurucu,
• Soğutucu ve buzdolabı,
• Traş makinesi,
• Telefon
• Tabanca

Gümrük vergi muafiyeti nedir?

Gümrük Vergi Muafiyeti, vergi kanunu kapsamında kişi grupları ya da kişinin aynı ya da başka kanunla vergi dışı bırakılmasına verilen addır.

Kullanıcılar bunları da sordu

Gümrük vergisi nedir, hangi ürünlerde uygulanır konusu ile ilgili kullanıcıların sormuş olduğu sorulara kısa kısa cevaplar vermeye çalıştık. Sizinde sormak istediğiniz soru varsa yorum bölümünden yazın, hemen cevaplayalım.